De Gestalttherapie is een psychotherapeutische stroming die ontstaan is in de jaren 40 van de twintigste eeuw. Zij wil een alternatief of aanvulling vormen voor stromingen zoals de gedragstherapie, cliëntgerichte psychotherapie, psychoanalyse en systeemtherapie.

Volgens de Gestalttheorie is contact even noodzakelijk voor mensen als zuurstof en water. Om die reden wordt de Gestalttherapie de psychotherapie van het contact genoemd. Uitgangspunt is dat een mens een onlosmakelijk onderdeel is van zijn omgeving die gezin, werk, vrienden en de rest van de wereld omvat. Volgens de Gestaltbenadering ervaren mensen psychische problemen wanneer het contact met hun omgeving verstoord is en ze niet in staat zijn om dat te herstellen. Deze opvatting is anders dan die van de meeste psychotherapieën die psychische problemen zien als een verstoring van het geestelijk evenwicht.

Gestalttherapie is een vorm van gesprekstherapie waarbij de therapeut vertrekt bij hoe de cliënt of het cliëntsysteem zijn situatie beleeft of ervaart. De therapeut helpt de cliënt/cliëntsysteem gewaarzijn te leren krijgen van wat er gebeurt op de contactgrens, zonder daar iets aan te willen veranderen. Pas wanneer de cliënt werkelijk gewaar is van wat er gebeurt, kan hij zelf kiezen of en hoe hij iets wil veranderen. Omdat de cliënt zijn problemen vrijwel altijd ervaart in de relatie tot mensen, en gewaarzijn daar omtrent alleen in het hier-en-nu kan plaatsvinden, is dat wat er gebeurt op de contactgrens van therapeut en cliënt, het belangrijkste werkmateriaal in gestalttherapie.

Samen onderzoeken cliënt en therapeut welke patronen er zijn ontstaan in het ervaren, denken en in het doen en laten van de cliënt. Deze patronen waren ooit zinvol om de moeilijkheden van het leven aan te kunnen. De therapeut gebruikt hierbij zijn eigen gewaarzijn om in de relatie de cliënt te helpen om bewust te worden, te experimenteren en nieuw gedrag eigen te maken.

Kenmerken van Gestalttherapie

• de aandacht voor het (lichaams)gewaarzijn, wat 'awareness' wordt genoemd
• het belang van dat gewaarzijn hier en nu en dus minder toekomst en verleden
• het contact, zowel tussen de cliënt en zijn omgeving als tussen de therapeut en zijn cliënt
• het belang van de ervaring (het experiëntiële) boven of tenminste naast het rationele
• het figuur/achtergrond-proces dat in de Gestaltpsychologie voor het eerst beschreven werd.
• de kans van het onmiddellijke experiment in plaats van het blijven 'praten over'
• het holistisch kijken naar de mens: als een eenheid van lichaam en geest
• de fenomenologie: de werkelijkheid is afhankelijk van hoe ze benaderd (bekeken) wordt

Gestalttherapie houdt zich liever met het 'hoe' dan met het 'wat' of 'waarom' bezig. Het 'hoe' is hierin ook het 'wat': hoe iemand spreekt, kijkt, zich terugtrekt, ... zegt volgens deze leer veel over hoe hij contact maakt met de ander en wat er misloopt. Een Gestalttherapeut schuwt het verwoorden van wat hij zelf ziet en voelt niet. Door dit te benoemen, kunnen psycholoog en de behandelde persoon beiden nagaan wat er gebeurt op de contactgrens.

Methodiek

Gestalttherapie kiest vaak voor directe actie, het experiment om nieuw gedrag uit te proberen en te ervaren.

Iemand die het moeilijk heeft om warmte en aandacht van anderen te ontvangen, zal in de therapie uitgenodigd worden om dit uit te proberen.
Bij groepstherapie, kan hij bijvoorbeeld iemand uitkiezen met wie hij een moment van oogcontact of aanraking aangaat. Geen emotie of uitspraak is ongewenst. De beoordelingen die de cliënt maakt over zijn eigen ervaringen, houden hem weg van wat er eigenlijk gaande is. Als iemand het moeilijk heeft om kwaad te zijn en aldoor in verdriet blijft, kan hij gevraagd worden om te kijken of hij door zijn tranen tot bijvoorbeeld een 'nee' of een schoppende beweging kan gaan.

Gestalttherapie, of gestalt-psychotherapie, heeft als doel het gewaarzijn te vergroten: het gewaarzijn van je lichaam, je gevoel, je emoties, je gedachten, het gewaarzijn van anderen en je omgeving of veld.  Daardoor komt de cliënt weer meer en meer in contact met zichzelf en zijn omgeving. De therapeut helpt  hierbij door  steeds weer de persoon terug te brengen naar zijn eigen ervaring. Hier en nu, als resultaat van toen en wat was. Naar nieuwe mogelijkheden voor straks of later. Gestalttherapeuten werken vanuit een zo volledig mogelijk beeld van hun cliënten. Ze verkennen in welke situaties ze zich bevinden en wat ze daarbij voelen, denken, willen en doen. Het probleem of de vraag waarmee ze komen is daar een onderdeel van. Slechts tegen de achtergrond van het geheel van hun omstandigheden, nu en in hun verleden, kunnen openingen naar de toekomst ontstaan.

Ook gebruikt men experimenten, onderzoekt men: als je het nu eens anders doet, hoe voelt dat dan? De gestalttherapeut werkt met taal: kan je zeggen 'ik ben ...' in plaats van 'het is ...'? Voel je het verschil? Alles wat je kan helpen om je meer gewaar te worden, kan gebruikt worden. Eenvoudig en effectief maar daarom nog niet gemakkelijk.

Wanneer u kiest voor de Gestaltbenadering, zult u merken dat de therapeut niet alleen bij uw problemen zelf stilstaat, maar juist meer nadruk legt op de manier waarop u ze ervaart, welke betekenis ze hebben in uw leven en hoe u ermee omgaat. De aandacht is vooral gericht op wat uw zintuigen waarnemen en wat u lijfelijk ervaart. Dat geeft vaak een passender antwoord op levensvragen dan uw gedachten. Door u te concentreren op het lichamelijke en zintuiglijke, leert u om opnieuw contact te maken met uw eigen beleving en op een creatieve manier met uw problemen om te gaan.

Bronnen

http://nl.wikipedia.org/wiki/Gestalttherapie

http://www.nvagt-gestalt.org/website/index.php

http://www.suzannehaest.be/gestalt.html