Narcisme is egocentrisch gedrag dat optreedt als gevolg van een laag zelfbeeld, of een gevoel van minderwaardigheid in bepaalde situaties, veroorzaakt door een kloof tussen het ideale zelf (normen die door anderen, bijvoorbeeld ouders bepaald zijn) en het ware zelf. Dit resulteert in situaties (echte of vermeende) die leiden tot angst, die op hun beurt leiden tot de ontwikkeling van afweermechanismen om het  individuele ego te verdedigen. Verdediging tegen een echte of vermeende dreiging leidt tot ontkenning en verdraaiing van feiten en onecht gedrag.  Het kenmerk van een narcist is de ontwikkeling van een superieur gevoelen als een reactie op het gevoel van  minderwaardigheid. De narcist gaat  zijn eigen prestaties overdrijven en zich afzetten tegen iedereen die  als een bedreiging aanzien wordt.

Je mag narcisme en egocentrisme niet gelijk schakelen. Egocentrisme is misschien een minder sympathieke trek, maar zeer menselijk zeker als het zich manifesteert bij jonge kinderen, die vaak niet eens beseffen dat ze zichzelf in het middelpunt van de belangstelling plaatsen.
Narcisme is een persoonlijkheidsstoornis waarbij de persoon die eraan lijdt niet voelt wat de behoefte van zijn medemens is; de waan van eigen grootheid zet alle medemenselijkheid buiten spel.

Hein Pragt verwijst naar onderzoeker Keith Campbell die narcisme onderzocht  aan de universiteit van Georgia.  Hij stelde vast dat narcisten weliswaar charmant en vol zelfvertrouwen overkomen en daardoor snel relatie maken maar niet bij machte zijn om langdurige relaties aan te gaan. Narcistische partners zijn egoïstisch, manipulatief, ontrouw en machtswellustelingen in relaties.  Narcisme komt volgens de onderzoeker zowel bij mannen als vrouwen voor.  De meeste narcistische kenmerken zijn gelijk bij mannen en bij vrouwen, maar vrouwen gebruiken soms iets andere methodes om te manipuleren dan mannen zoals huilen en emotionele manipulatie. Ook gebruikt de vrouwelijke narcist vaak het lichaam, hun fysieke charmes en hun seksualiteit.  De meeste narcisten, zowel mannen als vrouwen, beseffen hun eigen arrogantie niet en denken dat wat ze doen de normaalste zaak van de wereld is. Maar narcisten kunnen van zichzelf niet beoordelen of ze wel goed genoeg zijn in wat ze doen en willen dus steeds van anderen positieve dingen over zichzelf horen.

Volgens Thijs de Wolf, psychoanalyticus en directeur van het Nederlands Psychoanalytisch Instituut, moet je ervoor waken om iemand als ‘die vreselijke narcist’ te zien: ‘Er bestaat eigenlijk niet zo iemand als ‘de’ narcist. Iedereen heeft wel iets narcistisch in zich: de behoefte om jezelf te profileren en autonoom te zijn is één van de twee fundamentele strevingen van de mens.

Bij de narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) is er sprake van ongezonde zelfliefde, die zelfs kan overgaan in grootheidsfantasieën met een overdreven drang bewonderd te worden. Narcisten hebben  een gebrek aan inlevingsvermogen in anderen. Daarnaast bestaat er ook de in zichzelf gekeerde, gevoelige narcist. Deze persoon richt zich constant op anderen om kritiek ten koste van alles te voorkomen. In beide gevallen is het probleem dat ze niet kunnen omgaan met de zelfliefde en eigenwaarde.   Personen met NPS kunnen in de eerste instantie overkomen als charmant en interessant. Wanneer relaties langer duren komt hun egocentrisme naar voren. Ze willen vaak een voorkeursbehandeling. Als dit niet gebeurt, voelen ze zich gekwetst/ondergewaardeerd en zijn hierdoor gevoelig voor depressieve verschijnselen. Aan de andere kant kan dit ook leiden tot woedeaanvallen. Ze zijn snel gefrustreerd en zeggen en doen dingen die een normaal mens niet in zijn hoofd zal halen! Het is moeilijk om een compromis te sluiten met deze mensen. Ze zijn nooit verkeerd. Wie aan deze stoornis lijdt, gedraagt zichzelf als geniaal en superieur.

Narcisten vinden zichzelf beter dan de rest. Ze kunnen zich moeilijk in iemand anders inleven. Op het eerste gezicht komen ze heel zelfzeker over, maar in de realiteit hebben ze een broos zelfbeeld dat bij het minste gekrenkt wordt.

Een relatie hebben met een persoon die lijdt aan narcistische persoonlijkheidsstoornis is vaak een destructieve relatie. Amerikaans wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat personen die lijden aan narcistische persoonlijkheidsstoornis slecht zijn in het onderhouden van relaties. Uit Amerikaans onderzoek, uitgevoerd aan de universiteit van Georgia, bleek onlangs dat narcisten inderdaad slecht zijn in relaties. Onderzoeker Keith Campbell concludeerde dat narcisten weliswaar charmant en vol zelfvertrouwen overkomen, en daardoor snel allerlei mensen aan de haak kunnen slaan, maar tegelijkertijd blijken ze er zelden in te slagen een langdurige relatie op te bouwen. Uit de informatie die de narcisten daar zelf over verschaften, en ook uit de verhalen van hun huidige en voormalige partners, maakte Campbell op dat narcisten egoïstisch, manipulatief, ontrouw en machtswellustig zijn in relaties. Campbell noemt de liefdesstijl van narcisten dan ook game-playing love: ze willen de baas zijn, houden afstand, gaan vaak vreemd en doen er alles aan om maar niet afhankelijk van hun partner te worden.

Verliefd worden op een persoon die lijdt aan deze stoornis is in het begin vaak niet moeilijk, tot de werkelijke narcist boven komt drijven. Vanaf dat moment is het vaak een relatie waarin manipulatie, vernedering en gevoelens van onmacht een hoofdrol spelen.

Narcisten zijn vaak in het begin erg interessant, charmant en leuk. Ze stralen een bepaald zelfvertrouwen uit wat erg aantrekkelijk kan zijn. De kans dat de omgang met een narcist in het begin van een relatie erg leuk is, is niet ondenkbaar. Narcisten hebben de eigenschap om mensen te manipuleren en zullen dit in het begin van de relatie ook doen.

 

Zodra de gevoelens van verbondenheid van het “slachtoffer” richting de narcist groter zijn geworden, zo erg dat direct afstand nemen moeilijker wordt, zetten narcisten vaak hun klauwen in de persoon waarmee ze de relatie hebben en laten deze niet meer gaan. Vanaf dat moment bestaat de kans dat je gemanipuleerd bent of gaat worden.

Een persoon die lijdt aan narcistische persoonlijkheidsstoornis zal vaak van niemand anders houden dan zichzelf. Dit wordt natuurlijk niet zo uitgesproken om te voorkomen dat de partner dit doorkrijgt en weg gaat. De woorden “ik hou van jou” zijn dan ook geen woorden die in het vocabulaire van een narcist voorkomen.

In een relatie zal een persoon de lijdt aan narcistische persoonlijkheidsstoornis proberen zijn partner te misleiden door haar een gevoel van onduidelijkheid en onzekerheid te geven. De partner zal hierdoor vaak harder haar best doen. De narcist houdt van deze aandacht maar weet van zichzelf dat hij deze persoon nooit te dichtbij zal laten.

In romantische relaties zullen narcistische mannen en  vrouwen  eerder status en zelfachting opzoeken dan intimiteit of zorg. Narcisten worden ook aangetrokken tot individuen die deze behoeften kunnen bevredigen. Deze wenselijke romantische partners bezitten positieve eigenschappen zoals succes en populariteit en bewonderen de narcist . Hoewel narcisten perfectie nastreven in potentiële romantische partners zullen ze geen overdreven mening hebben over hun partner. In feite zullen ze hun zelfachting behouden door zich superieur op te stellen. Narcisten wisselen regelmatig van levensgezel. Een narcist houdt het over het algemeen niet lang uit bij een en dezelfde partner, aldus Prof. Dr. W.P. Peters  van CCGT  (2008)  Narcistische mannen en vrouwen zijn  niet in staat tot het behouden van een gezonde relatie. Velen hebben een roerige geschiedenis van relaties en veel emotionele bagage. Ze nemen, ze vragen, ze verwachten. In ruil geven ze heel weinig, behalve mooie woorden.  Narcisten zijn egocentrisch, manipulatief, ontrouw en machtswellustelingen in relaties. De liefdes-stijl van narcisten is dan ook ‘game-playing-love’ : ze willen de baas zijn in de relatie, gaan net zo ver tot ze er zelf geen plezier meer in ervaren, gaan vaak vreemd en doen er alles aan om maar niet afhankelijk van hun partner te worden. 

De narcist schuwt geen middel om zijn voorbije liefde neer te zetten als ‘vals’, ‘gestoord’ en ‘helemaal gek’. Hierbij betrekt hij/zij zonder scrupules de mensen uit zijn omgeving, die inmiddels vaak ook verward zijn, omdat zij al langere tijd bloot staan aan emotionele chantage en manipulatie. De narcist bezit het vermogen anderen te doen geloven waarvan zij intuxeftief aanvoelen dat het niet klopt! Een nieuwe partner gaat in haar verliefdheid vaak mee in deze denkwijze. Ook zij raakt in staat van verwardheid zonder het door te hebben. Zijn tegenstrijdigheden en schijnbare (eigen)krenking om de kleinste dingen; zijn projecteren van eigen gebreken en tekortkomingen op de ander, doen praktisch iedereen in deze fase belanden.

Narcisten komen in eerste instantie over als toffe, vlotte en knappe mannen of vrouwen, seksueel opwindend en met bijzondere charmes, maar als relaties langer duren, blijkt hun egocentrisme vaak een ernstig obstakel.  Een belangrijke hinderpaal is hun onvermogen rekening te houden met anderen. Een narciste gebruikt alles om haar partner te verlammen, door hem in een positie van onduidelijkheid en onzekerheid te manoeuvreren. 

Emotionele pijn en verbijstering overheersen in relaties met narcisten. Slachtoffers realiseren zich meestal pas nadat het te laat is, dat ze verwikkeld zijn in een destructieve relatie. Iedereen begrijpt dat het aangaan van een relatie met iemand zonder liefde of empathie, die niet in staat is om gewetensvol te handelen, voor grote problemen kan zorgen. Toch zijn er nog elke dag vele slachtoffers die als een blok vallen voor narcisten en hun gevaarlijke relatie tactieken.

Aan de buitenkant is een narcist namelijk niet zo snel te herkennen als iemand met een gestoorde persoonlijkheid, maar van binnen zit een groot en ernstig probleem; namelijk een gebrek aan medemenselijkheid.

Psychoanalytica Gerdine Veen: ‘Narcisme is eigenlijk een weerspiegeling van wat iemand van jongs af aan ontbeerd heeft in relaties. Als kind is nooit tegen hem gezegd: ‘Je bent goed zoals je bent.’ Dat narcistische verlangen kan niet meer vervuld worden, wat voor cliënten een pijnlijke doch noodzakelijke gewaarwording is. Ze moeten gaan beseffen dat ze niet altijd in het middelpunt kunnen staan, omdat andere mensen ook hun eigen verlangens en gevoelens hebben.’ Bij sommige narcisten ligt de behoefte aan bewondering en bewieroking er zo dik bovenop, dat ze zich niet eens meer bewust zijn van hun gebrekkige gevoel van eigenwaarde.

De Amerikaanse psycholoog Paul Rose deed onderzoek naar de stoornis. Zijn conclusie was dat er niet één type narcisme is of één type narcist bestaat. In zijn onderzoek beschrijft hij het verschil tussen openlijk en verborgen narcisme.

Openlijk narcisme

Bij openlijk narcisme kan de persoon in kwestie in het algemeen vrij normaal functioneren in de maatschappij. Ondanks dat anderen in de nabije omgeving wellicht wel constateren dat er een hoge mate van zelfwaardering bestaat wordt dit teniet gedaan door de overweldigende kracht van charmant zijn. Een openlijk narcist komt in eerste instantie dan ook vaak charmant over. Na verloop van tijd ontstaat bij anderen pas de conclusie dat de narcist weinig oog voor anderen heeft en zichzelf wel heel belangrijk vindt. In de laatste fase wordt het gedrag van de narcist zelfs storend voor de personen in de nabije omgeving.

Verborgen narcisme

Het grootste verschil tussen openlijke en verborgen narcisten dat dat de verborgen narcist alles op een veel subtielere manier aanpakt. Vaak zit hier ook een grote mate van bewustheid in. Ondanks dat deze narcisten ook een hoge mate van zelfwaardering hebben komen zij vaak anders over. Vaak leiden ze aan een minderwaardigheidscomplex en willen ze dit compenseren door het gedrag van anderen op zichzelf te laten afstralen. Zij trachtten in te spelen op andermans gevoelens en verwachting, maar zijn tegelijkertijd hypergevoelig voor de mening van anderen.
Verborgen narcisten zijn door de jaren heen ware meesters geworden in het overtuigen van anderen en in het overbrengen van een façade. Zij kunnen naar de buitenwereld toe dan vaak ook een smetteloos zelfbeeld creëren.

De Narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) discrimineert niet en kan van invloed zijn op zowel mannen en vrouwen. Het is een misvatting om te denken dat narcistische kenmerken alleen aan het mannelijke deel van de bevolking toebehoren. Een dergelijke vergissing kan gevaarlijk zijn, omdat je dan de schade ontkent die vrouwen kunnen aanrichten.

Vrouwelijke narcisten brengen hun slachtoffers net zo veel pijn, vernedering, chaos en vernietiging toe als hun mannelijke collega's. Hun leven bestaat uit mooie woorden, uit gebakken lucht en beide voelen geen empathie of liefde.

Het meest opvallende verschil tussen mannelijke en vrouwelijke narcisten volgens Peters (2008) bij vrouwen is dat zij duidelijk minder openlijk agressief zijn (zoals stalking) maar juist al haar seksuele charme, verleidingskunst en de zogenaamde 'zorgzame' vrouw proberen te veinzen. Maar narcistische vrouwen vallen uiteindelijk net zo door de maand als narcistische mannen aldus de onderzoeker.

Narcistische vrouwen blijven ook vaker van de radar doordat hun (mannelijke) slachtoffers vaker zwijgen over vrouwelijke relationele agressie. Het verborgen emotionele misbruik is vaak erg moeilijk te identificeren, laat staan te verklaren voor het slachtoffer. Anders dan bij mannen zullen vrouwen met narcisme hun charmes op een andere manier inzetten. Het gaat hierbij dan om de fysieke charmes, de seksualiteit en de sociale vrouwelijkheid.

De psychologische mishandeling die de mannelijke slachtoffers ervaren is vaak moeilijk te begrijpen en als ze het al begrijpen is er vaak sprake van veel schaamte en schuldgevoel. Dus ja, ondanks dat ze vaak niet herkend worden, kunnen vrouwen narcisten zijn. Narcisme bij vrouwen komt minder vaak voor dan narcisme bij mannen. Dit blijkt althans uit een Amerikaanse studie. De onderzoekers concluderen dat mannen vooral vaak het gevoel hebben dat men specialer is dan anderen en daardoor bepaalde privileges moeten verdienen. De onderzoekers benoemen deze narcistische karaktertrek als “entitlement”. Daarnaast blijken mannen gemiddeld genomen vaker de neiging hebben tot macht dan vrouwen. Deze bevindingen zijn door Amerikaanse onderzoekers gedaan en verwoord in het wetenschappelijke tijdschrift Pychological Bulletin.

Maar niet op alle gebieden overtroffen de mannen de vrouwen als het gaat om specifieke karaktereigenschappen van narcisme. Bij de karaktertrek exhibitionisme werd er geen verschil gevonden tussen mannen en vrouwen. Althans dat beweert de psychologe Emilu Grijalva werkzaam aan de Universiteit van Buffalo. Hieruit volgt dat beide geslachten nagenoeg evenveel de neiging lijken te hebben als het gaat om het vertonen van ijdelheid en zelfingenomenheid.

 

Bronnen

https://www.heinpragt.com/liefde/narcisme-en-...

http://denarcist.nl/narcisme-kenmerken

http://narcismevrij.nl/

http://www.narcistischepersoonlijkheidsstoorn...

https://narcismevanfamilielid.wordpress.com/2...

http://narcismeinrelaties.nl/als-liefde-een-l...

http://narcismeinrelaties.nl/kunnen-vrouwen-n...

https://www.psychologiemagazine.nl/artikel/na...

http://www.narcisme.net/narcisme-bij-vrouwen/...