Transactionele analyse of TA is de term die gebruikt wordt voor de persoonlijkheidstheorie en tevens psychotherapeutische behandelmethode zoals deze is ontwikkeld door Eric Berne in de jaren 50 van de twintigste eeuw. De TA gaat ervan uit dat ervaringen in de vroege levensjaren ervoor zorgen dat een mens besluiten neemt over zichzelf en zijn omgeving. Deze positieve of negatieve besluiten zijn van invloed op de kwaliteit van de verdere levensloop (het script). Groei en ontwikkeling worden geremd door negatieve besluiten, terwijl positieve besluiten een stimulerende invloed hebben.

Behandelmethoden zijn erop gericht de scripts te analyseren en door gedragsveranderingen te proberen het script om te buigen. Hiertoe wordt een contract afgesloten met de behandelaar waarin therapie-doelen zo concreet mogelijk worden omschreven. De manieren waarop de doelen worden bereikt (de daadwerkelijke behandelmethoden) zijn uiteenlopend.

Een opgroeiend kind probeert de wereld en zijn plaats erin te begrijpen en volgens de TA doet hij dat door een script op te stellen, een soort bewuste of halfbewuste planning van zijn (toekomstige) leven. Ouders en andere belangrijke personen in het leven van het kind hebben een belangrijke invloed op het ontstaan ervan. Het script wordt gedurende de verdere levensloop steeds aangepast, maar de kern en uitgangspunten ervan worden al in de vroege jeugd vastgelegd. Eenmaal volwassen is men zich niet meer bewust van het script.

De TA gaat ervan uit dat de mens steeds weer opnieuw de strategieën uit zijn kindertijd toepast, ook als dat tot pijn of mislukking leidt. Door ervaringen in de vroege levensjaren neemt de mens al in zijn jeugd besluiten over hoe hij in zijn verdere leven met zichzelf en zijn omgeving om zal gaan. Deze positieve of negatieve besluiten zijn van invloed op de kwaliteit van de verdere levensloop.

Groei en ontwikkeling worden geremd door negatieve besluiten ("ik ben niet OK" of "jij bent niet OK") terwijl positieve besluiten een stimulerende invloed hebben ("ik ben OK en jij bent OK"). Er worden drie soorten scripts onderscheiden, die van de winnaar, de verliezer en de niet-winnaar. Deze drie typen scripts kunnen zich ook afspelen binnen één en dezelfde persoon.
Ego-posities en transacties
Complementaire transactie
Gekruiste transactie

Ego-posities : ouder, kind, volwassene

De TA onderscheidt drie ego-posities die in elk persoon verenigd zijn: de ouder, het kind en de volwassene.

De Ouder staat voor waarden en normen. De ouder heeft een rijkdom aan normen van ouders en de cultuur overgenomen. De Ouder weet wat goed en slecht is en hoe het hoort, dus kan kritisch zijn en anderen veroordelen, maar kan ook verantwoordelijkheid nemen en verzorgen.

De Volwassene vertegenwoordigt het informatieverwerkend systeem en de vaardigheden die iemand tot zijn beschikking heeft. De Volwassene verwerkt informatie, onderzoekt en geeft informatie. Het is als het ware een databank. De Volwassene kan ook informatie geven over de normen van de Ouder en de gevoelens van het Kind.

Het Kind vertegenwoordigt emoties, levensenergie, creativiteit, en kan ook afhankelijk of opstandig zijn.

Het is belangrijk je te realiseren dat iedereen de drie posities in zich heeft. Je kunt zelf kiezen welke je aan het woord laat.

Vanuit deze posities kunnen transacties met de ander plaatsvinden.
Een transactie binnen de TA is een wederzijdse communicatie, waarbij er tegelijkertijd sprake is van waarneembare feitelijke communicatie en parallel daaraan interactie op een onuitgesproken psychologisch niveau. Bijvoorbeeld: iets met een lieve stem zeggen, maar sarcastisch bedoelen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de zogenaamde complementaire transacties en gekruiste transacties.

Complementaire transacties
In complementaire transacties is er sprake van een evenredige vorm van transacties. Bijvoorbeeld: een kind-kind transactie zoals aangegeven in het schematische voorbeeld. De praktische uitwerking daarvan kan de volgende korte dialoog zijn. De ene vraagt vanuit zijn kind-egopositie: "Wil je een snoepje?" en dan kan de ander vanuit zijn kind-positie reageren met: "Mmmmm, ik ben dol op snoep." Hoewel het wat kinderlijk aandoet, is hier toch sprake van een evenredige en effectieve vorm van communiceren: een effectieve transactie.

Gekruiste transacties
In een gekruiste transactie is er sprake van een mismatch van egoposities. De ego-positie die de ene aanspreekt bij de ander, is een andere dan waar de ander bij de ene aan appelleert. In de schematische weergave wordt dat weergegeven als iemand die vanuit zijn ouder het kind in de ander aanspreekt, terwijl deze vervolgens reageert vanuit zijn kind en een appel doet aan het kind bij de ander. In de praktijk zou dat als volgt kunnen worden verbeeld:

Verzender vanuit ouder-positie: "Wil jij wel even snel je kamer opruimen", daarmee de ander als zijn kind aansprekend.

Ontvanger vanuit kind-positie: "Kamers opruimen is hartstikke stom!", en deze doet daarmee een appèl op de verzender vanuit zijn kind-positie.

Gekruiste transacties worden in de TA beschouwd als niet effectief.

Communicatie onderzoeken

TA is een levende theorie die zich door inzicht en ervaring van vele professionals voortdurend verder ontwikkelt. Berne was van mening dat psychologische begrippen voor de leek net zo toegankelijk moeten zijn als voor de professionele werker. TA theorie is helder en de gebruikte begrippen zijn concreet met een fascinerende diepgang. Humor, creativiteit en maatschappelijke verantwoordelijkheid krijgen een belangrijke plek binnen de TA.

TA onderzoekt de communicatie tussen mensen èn de daaronder liggende dynamische drijfveren en patronen. Daarbij richt TA zich op de onderlinge samenhang van intra- en interpersoonlijke processen en van groepsprocessen, ingebed in een groter (o.a. ecologisch, economisch, technologisch, cultureel, metafysisch) geheel.
De communicatie wordt inzichtelijk gemaakt met behulp van de analyse van Transacties en Psychologische Spelen. De onderliggende drijfveren en patronen worden zichtbaar gemaakt door middel van analyse van: psychologische behoeften (Hongers), de verschillende zijnswijzen (Egotoestanden) en het onbewuste Levensplan (Script).
Om met al deze inzichten praktisch aan de slag te kunnen biedt TA een grote verscheidenheid aan specifieke methoden en technieken voor toepassing binnen de verschillende werk- velden.

Toepassingsterreinen

TA heeft een zeer brede toepasbaarheid en heeft internationale erkenning verworven als professionele benaderingswijze voor zowel psychotherapie, counseling, onderwijs en organisatieadvisering en -begeleiding. De ontwikkelde methoden en technieken kunnen gebruikt worden voor individuen, paren, gezinnen, teams, groepen, organisaties, kortom:
overal waar behoefte bestaat aan het begrijpen en beïnvloeden van mensen, interacties en processen in en tussen groepen van mensen.

TA is gebaseerd op een aantal humanistisch/existentiële filosofische uitgangspunten:
Mensen zijn in staat om verantwoordelijkheid voor zichzelf en hun problemen te nemen en hun problemen op basis van gelijkwaardigheid op te lossen. Doordat mensen keuzevrijheid hebben kunnen zij richting aan hun eigen leven geven.
Mensen zijn van nature geneigd en in staat om in harmonie met zichzelf en anderen en de natuur te leven vanuit de attitude ‘ik ben oké, jij bent oké'.
Iedereen verdient positieve aandacht en erkenning.

Kenmerkend voor veranderingsprocessen met behulp van TA is dat deze plaatsvinden op basis van een contract waarin wederzijdse bijdragen en verantwoordelijkheden, om een overeengekomen doel te bereiken, expliciet worden gemaakt. Transactionele Analyse richt zich daarbij op toenemende autonomie van mensen. Autonomie manifesteert zich door het vrijkomen of het herstel van drie vermogens: bewustheid, spontaniteit en intimiteit.

De gedragingen, gedachten en gevoelens van een autonoom persoon zijn reacties op de situatie in het hier en nu, in plaats van een reactie op oude scriptovertuigingen.

Bronnen

http://nl.wikipedia.org/wiki/Transactionele_analyse

http://www.transactioneleanalyse.nl