Wanneer een seksuologisch hulpverlener inroepen?
Seksuologische hulpverlening kan op vele terreinen nuttig zijn. Een seksuologisch hulpverlener kan ingezet worden bij relatiemoeilijkheden of seksuele problemen. Maar evenzo kan een seksuologisch hulpverlener advies geven bij vragen rond seksualiteit en relaties bij personen met een ernstige of chronische ziekte, over seks bij autisme, bij ouderen, enz.
Ouders van kinderen in een problematische opvoedingssituatie die gerelateerd is aan een relationele of seksuologische problematiek kunnen hulp zoeken hulp bij een deskundige om hen te leren op een gepaste manier om te gaan met de problematiek van seksualiteit.
Een koppel in scheiding ziet moeilijkheden bij hun kinderen inzake de scheidingsverwerking en wenst gespecialiseerde hulp voor hun kinderen.
In een nieuw samengesteld gezin zijn er problemen tussen de nieuwe partner en de kinderen en men weet niet goed hoe dit aan te pakken. Ouders van een persoon met een mentale of fysieke handicap weten zich geen raad met de seksuele vragen van hun zoon of dochter of een persoon met een fysieke handicap wil advies over zijn mogelijkheden en beperkingen inzake seksualiteit.
In een welzijnsorganisatie voor personen met een handicap of waar probleemjongeren verblijven, leven er heel wat vragen rond seksualiteit en seksueel grensoverschrijdend gedrag en het personeel vraagt ondersteuning bij een specialist in hoe praten en omgaan met de seksualiteitsvragen van de aanwezige jongeren.
De directie wil een beleidsplan opstellen en weet niet hoe hier aan beginnen. Een school secundair onderwijs wil gepaste seksuele opvoeding organiseren die meer is dan alleen maar voorlichting over voortplanting en voorbehoedsmiddelen en wil een geschoold seksuologisch hulpverlener inschakelen.
Relatie- en sekstherapie
Sinds een aantal jaren is het inroepen van een seksuologisch geschoold therapeut bij seksuele en/of relationele problemen steeds minder een taboe geworden maar het blijft nog steeds iets dat niet openbaar besproken wordt. Een aantal mensen vinden het nog steeds moeilijk om over intieme zaken als de seksuele relatie of relatiemoeilijkheden te gaan praten met een professional.
Relatietherapie kun je beschouwen als een bepaalde vorm van psychotherapie. De therapeut praat tijdens de sessies over familie, vrienden en werkkring. Op deze manier bepaalt de hulpverlener waar de moeilijkheden zitten.
Oorzaken voor de relationele of seksuele problemen kunnen bijvoorbeeld ontstaan door verschillende achtergronden, karakters of sociale contacten van de partners. Het verhelderen en kaderen van deze achtergronden kan helpen dat de ene zich beter leert in te leven in de andere. De seksuologisch hulpverlener zegt niet wat ‘goed’ en wat ‘fout’ is. Hij leert het koppel naar elkaar luisteren en helpt zoeken naar oplossingen, compromissen,enz. Vaak is het allemaal heel simpel, maar alleen geraak je daar als koppel niet uit omdat men in een impasse is geraakt. Een neutrale derde kan daar helpen om de knoop te ontwarren en via gepast advies en eventuele oefeningen een uitweg helpen zoeken.
Seksuologische hulpverlening kan juist datgene zijn wat je nodig hebt om je relatie weer op de rails te zetten. Seksuologische hulpverleners schrijven specifieke , gestructureerde oefeningen voor het paar voor om samen te verkennen. In de volgende sessies krijgen ze daar dan feedback over en de hulpverlener zal hen helpen conflicten die onoplosbaar leken, uit te klaren.
Een seksuologisch hulpverlener zal altijd ruimer kijken dan alleen maar het relationeel of seksuologisch probleem waarmee de cliënt zich aanmeldt.
Daarnaast moet je er rekening mee houden dat seksuologische hulpverleners aan individuen en koppels soms ook het advies geven om een arts te raadplegen om zeker te zijn dat het gemelde seksuele probleem niet fysiologisch is. Er zijn bepaalde problemen, zoals hormonale instabiliteit, erectieproblemen of gynaecologische problemen die niet kunnen worden overwonnen met seksuologisch advies. Soms kan de hulpverlener doorverwijzen naar een kinesist voor bijvoorbeeld bekkenbodemoefeningen.
Een professioneel seksuologisch hulpverlener is verplicht tot privacy en geheimhouding en zal nooit zonder jouw toestemming welke informatie dan ook doorgeven aan andere hulpverleners of artsen.
Ook als individu kan je uiteraard met je seksualiteit of relaties in de knoei zitten. Misschien heb je al vele relaties achter de rug en lukt het maar niet om de keuze te maken voor die ene ware. Of je stort je telkens in ongelukkige liefdesrelaties waar de partner kwetst, psychisch of fysiek geweld gebruikt. Iemand twijfelt omtrent zijn/haar geaardheid. Blijf ik als man met homoseksuele gevoelens bij mijn vrouwelijke partner of kies ik voor een nieuwe relatie met een man en hoe moet ik de consequenties daarvan voor mijn partner, kinderen, familie of werk dragen. Een seksuologisch hulpverlener kan helpen bij singlescoaching, identiteitsproblemen, relatie-onzekerheid, enz.
Wat doet een seksuologisch hulpverlener?
De therapeut biedt een veilig kader waarin de persoon of de beide partners gehoord worden en hun kant van het verhaal kunnen doen. Er wordt bij de hulpverlening nooit een schuldige aangewezen.
Vragen die in relatietherapie aan bod komen:
- Hoe worden de relatieproblemen in stand gehouden? Wat zijn de do' en don't die de problemen veroorzaken en bestendigen?
- Welke interactieve vicieuze cirkels spelen er tussen partners, en in hoeverre hebben partners inzicht in hun eigen aandeel?
- Hoe communiceren de partners met elkaar en hoe trachten zij hun problemen op te lossen? Wat loopt er fout in de communicatie?
- Wat zijn de sterke punten van de relatie? Wat houdt de partners bij elkaar? Via onderhandeling zoeken we uit wat je nog in de relatie wil investeren en wat niet.
- In hoeverre staan beide partners er nog voor open om er iets van te maken en aan de wensen van hun partner tegemoet te komen?
Als je wil weten hoe een seksuologisch hulpverlener bij relatie- en seksuele problemen werkt, kan je best de onderstaande filmpjes bekijken.
Bekijk hier het filmpje1.
Bekijk hier het filmpje2.
Zie ook teaser van Vitaya programma In Vertrouwen Klik hier
Slachtofferhulp bij grensoverschrijdend gedrag.
Seks hebben met elkaar, van welke aard ook, gaande van ongewenste aanrakingen tot penetratie, kan alleen maar als beide partijen in volle bewustzijn (dwz niet dronken, onder drugs of misleid) en vanuit een voldoende seksuele ontwikkelingsleeftijd (er zijn in alle landen wetten omtrent de toegestane leeftijd tot het hebben van seks) daarmee beiden instemmen.(zie ook www.sekscontract.be )
Er zijn situaties waar deze afspraken met de voeten worden getreden in zogenaamd grensoverschrijdende gevallen. Een jongen of meisje wordt tegen zijn/haar wil gedwongen tot seksuele handelingen, hetzij door leeftijdsgenoten, hetzij door volwassenen met oneerbare bedoelingen. Ook volwassenen kunnen tegen hun eigen wil, seksueel vernederd worden. Er kunnen conflicten rijzen na het hebben van seks of het wel of niet met volle toestemming was.
Een seksuologisch hulpverlener zal via gesprekken en oefeningen helpen om het trauma van het seksueel vergrijp te verwerken en gerichte slachtofferhulp bieden. Een seksuologisch hulpverlener kan ook in overleg met andere diensten (CAW, politie, rechtbank, enz.) een hulpverleningsprogramma opzetten om de dader te begeleiden. Zeker als de dader duidelijk foutinzicht heeft en aan zijn problematiek (pedofiele gevoelens, seksverslaving, enz.) wil werken, kan een seksuologisch hulpverlener perspectief bieden.
Advies bij anticonceptie, ongewenste zwangerschap, wens om kinderen te hebben
Seks is een heerlijk iets maar er kunnen gevolgen zijn waarvan men zich niet altijd vooraf bewust van was. Een impulsieve onbeschermde seksuele handeling kan leiden tot SOA (seksueel overdraagbare aandoeningen zoals syfilis,.. of HIV) of tot een ongewenste zwangerschap. Het kan gaan om jonge meisjes die nog geen kind wensen of kunnen opvoeden tot volwassen vrouwen die ongewenst zwanger geraken en zijzelf of hun partner geen kind (meer) willen. Een keuze tot abortus, het houden van het kind of het afstaan van het kind is niet eenvoudig. Gepaste begeleiding kan hier helpen om zelf de juiste beslissing te nemen.
Bij SOA en ongewenste zwangerschap is het uiteraard nodig om een arts in te schakelen om de medische aspecten te verhelpen, maar daarna correcte beschermende anticonceptie leren gebruiken om toekomstige problemen van dezelfde aard te voorkomen, kan een opdracht vormen voor een seksuologische hulpverlener. Advies geven a.d.h.v. brochures en concrete uitleg over welke anticonceptie geschikt is en hoe omgaan met seks wanneer men een SOA opgelopen heeft, is een taak van de seksuologisch hulpverlener.
Een koppel wenst al jaren kinderen te hebben. Ze hebben al alle mogelijke vruchtbaarheidsbehandelingen en fertilisatiepogingen achter de rug. Ze willen praten met een hulpverlener omtrent hun kinderwens : verder doen met de behandeling of stoppen en de kinderwens opgeven? Of ze willen zoeken naar alternatieven zoals adoptie of pleegouderschap. De seksuologisch hulpverlener kan ondersteunen en mogelijks gericht doorverwijzen.
Opvoedingsadvies bij seksuologisch gerelateerde problemen
Een jongen worstelt met zijn zelfbeeld. Valt hij nu op jongens of meisjes? Hij zit met zichzelf in de knoei en vertelt dit aan zijn ouders. Die weten niet goed hoe ze met deze tegenstrijdige gevoelens moeten omgaan. Een andere jongen is overtuigd van zijn homoseksualiteit en heeft het verteld aan zijn ouders. De vader heeft moeite om de homoseksualiteit van zijn zoon te aanvaarden.
Een allochtoon meisje ontdekt dat ze eigenlijk meer op vrouwen valt dan op jongens, maar vanuit haar geloof kan dit niet. Ze weet dat ze thuis daar niet mee moet afkomen en vreest uitgehuwelijkt te worden. Ze wil er over praten met een seksuologisch geschoold hulpverlener.
Een jongen van 15jaar heeft al heel zijn leven het gevoel dat hij in een verkeerd lichaam zit. Van kleinsafaan voelde hij zich een meisje, hij vindt al die jongensdingen maar niks, speelde vroeger liever met poppen en voelt zich beter in gezelschap van meisjes. De ouders zitten me de handen in het haar. Ze willen wel begrip tonen voor de emoties van hun zoon maar hebben liever niet dat de jongen al die meisjesachtige dingen doet. De jongen leest er over op internet en zegt dat hij meisje wil worden.
Ouders weten zich geen raad met de seksuele vragen van hun volwassen wordende zoon met een mentale handicap. Hij wordt voortdurend verliefd op meisjes uit zijn leef- of werkomgeving, hij klampt meisjes aan en betast hen grensoverschrijdend, of hij masturbeert op zijn kamer zonder dat hij zich schaamt wanneer iemand binnenkomt.
Een moeder heeft vragen omtrent haar volwassen zoon met een fysieke handicap die nog nooit seks heeft gehad. De jongen is geobsedeerd door seks en kijkt de hele dag op pornosites op internet en geraakt verbitterd door zijn seksuele noden.
Een ouderpaar ziet dat hun opgroeiende dochter met syndroom van Down tot over haar oren verliefd is geworden op een jongen met een licht mentale handicap in de beschutte werkplaats en vreest dat het koppel binnenkort seks gaat hebben. Als ze elkaar ontmoeten kunnen ze niet van elkaar afblijven. De ouders hebben moeite om te aanvaarden dat hun kwetsbare dochter ook groot wordt en seksuele gevoelens heeft en zo impulsief en naiëf opgaat in de relatie. Moeten ze dit afremmen of accepteren, moeten ze hun dochter anticonceptie (pil, condoom, ...) geven of laten ze haar best steriliseren om ook risico's op ongewenste zwangerschap te voorkomen.
Een koppel dat uit elkaar is, ervaart moeilijk opstandig gedrag bij de kinderen die echtscheiding van hun ouders niet kunnen verwerken. Of ze geraken het na de scheiding niet eens hoe ze met de kinderen moeten omgaan. Bij een ander koppel dat uit elkaar is ervaart de ene dat de andere de kinderen tegen hem of haar opzet of zich niet aan de afgesproken opvoedingsregels houdt. Ze willen ondersteuning om te weten hoe ze gepast met de kinderen moeten omgaan na de scheiding.
Bij een nieuw samengesteld gezin maken de kinderen van de papa ruzie met de plusmoeder (stiefmoeder), de nieuwe vriendin van papa omdat ze vinden dat deze hun moeder weggejaagd heeft. De vader is radeloos en weet niet voor wie hij moet kiezen.
Bemiddeling
In al deze situaties zal de seksuologische hulpverlener bemiddelen tussen al de betrokken partijen. Na een intake waar de problemen helder gesteld worden, voert hij gesprekken met de betrokkenen, hetzij afzonderlijk, hetzij in groep en helpt zoeken naar uitwegen. De hulpverlener zal nooit oplossingen opdringen maar via gepast advies, folders, informatie, communicatieoefeningen, opvoedingstips, eventuele spel- of gesprekstherapie, training, uitwegen uit de impasse zoeken. Desgevallend wordt ook contact gezocht met andere betrokkenen, zoals de begeleiders van de voorziening waar de persoon met een handicap verblijft, de werkplek van de betrokken zoon of dochter, of de school, enz.
Indien de seksuologisch hulpverlener na een aantal gesprekken zelf geen oplossing vindt, of zich niet gespecialiseerd genoeg voelt, kan hij altijd gericht doorverwijzen naar meer specifieke hulp.
Seksuele opvoeding/ seksuele voorlichting/grensoverschrijdend gedrag
In een organisatie zijn er problemen geweest met enkele er verblijvende pubers omdat die 's nachts zonder dat de begeleiders het wisten seks met elkaar hebben gehad. Achteraf bleek dat het ook nog om opgedrongen seks ging tussen minderjarigen. In een andere organisatie zijn er jongens met een mentale handicap die masturberen op hun kamer of meisjes die zich moeilijk aan de kledingvoorschriften kunnen houden en nogal opvallend bloot rondlopen telkens als er jongens in de buurt zijn.
In een voorziening beticht een meisje van 15 jaar een mannelijke begeleider van ongewenste seksuele aanrakingen. De opvoeder betwist dit ten stelligste, het meisje staat gekend voor leugenachtigheid, maar de ouders dreigen een klacht in te dienen bij de politie als de instelling niets doet. In de organisatie is er geen specifiek beleid noch protocollen inzake seksualiteit en hoe omgaan met intimiteit en relaties.
In scholen voor basis- of secundair onderwijs, gewoon of buitengewoon onderwijs worden leerkrachten en directie soms geconfronteerd met thematieken bij de leerlingen die seksuologisch of relationeel beladen zijn. Er zijn vragen rond gepaste seksuele voorlichting, die meer is dan alleen maar informatie over voortplanting en welke voorbehoedsmiddelen er zijn. Ze zoeken ondersteuning in hoe jongeren begeleiden in relatie- en seksuele ontwikkeling.
In een basisschool is er sprake van seksueel grensoverschrijdend gedrag : een lerares betrapt een jongen van 10 jaar die een meisje van 9 jaar betast in haar broekje op de toiletten. De school licht de ouders in die in alle staten zijn en wensen dat de jongen van school wordt gestuurd. De beide kinderen beseffen zelf niet waarom er zulke heisa wordt gemaakt, voor hen was het gewoon een onschuldig seksspelletje.
Facebook
In een andere school heeft een jongen van 11 jaar met zijn smartphone foto's gemaakt over de deur van het toilet van een 10 jarig meisje met haar slipje op haar knieën. De jongen heeft de foto's op Facebook gezet en die doen snel de ronde tussen de leerlingen en op het internet. De ouders wensen een duidelijk standpunt van de school. De school wenst een beleid rond seksualiteit en sociale media op te zetten en zoekt advies bij een seksuologisch hulpverlener.
In heel wat van deze gevallen kan een seksuologisch hulpverlener vanuit zijn specifieke basisopleiding (leerkracht, verpleegkundige, opvoeder, maatschappelijk werker, pedagoog, psycholoog, criminoloog,enz.) aangevuld met een specifieke seksuologische opleiding (seksuoloog/seksuologisch hulpverlener) helpen om de juiste strategie te ontwikkelen en de meest gepaste beslissingen te nemen. Via trainingen, ouderavonden, adviesgesprekken, doorspelen van informatie, gesprekken met de betrokken leerlingen en in overleg met andere instanties zoals CLB, slachtofferdiensten, eventueel politie, enz. probeert hij te bemiddelen.